S Ö Z A L T I

28 may 1997 b.dortmund - yuventus matçı | idman

1996-97 Uefa çempionlar liqasının finalı. Hazır dortmund da finala çıxmışkən yad ediləsi oyunlardan biridi. Bura qədər 1995 və 1996 bundesliqa çempionu olan Dortmund o sezon b qrupunda 6 oyuna 4 qələbə, Polşanın widzew lodz klubu ilə 2-2 heç-heçə və evdə atleticoya 1-2 hesabla məğlub olaraq 13 xal və averajla Atletico Madridin gerisində 2-ci olmuşdu. Juventus isə c qrupunda 5 qələbə və səfərdə Rapid wienlə 1-1 qalaraq 1-ci olmuşdu. Yeri gəlmişkən, fənərbağçanın Manchester unitedi elvir boliçin qoluyla 1-0 məğlub etdiyi həmin o məşhur oyun da bu qrupda baş vermişdi. Bununla da Unitedin Avrokubok oyunlarında Old Trafforddakı 40 illik məğlubiyyətsizlik seriyası başa çatmışdı.
4/1-də dortmund 1996-cı ilin Fransa çempionu və öz qrupunu 1-ci bitirən Auxerre-i rahatlıqla 3-1 və 0-1 hesabı ilə keçir. Yuventus da nisbətən rahat rəqib olan norveçin rosenborg klubunu 1-1 və 2-0 la keçir. ( deyirəm dönəmin çempionatlarına baxe. İndi nəinki Rosenborgu və Auxerre-i hətta o dövrün güclü Hollandiya klublarını da 8/1-də görmək çətin məsələdi. Türklər demiş makas çox açılıb.) yarımfinalda borussiya Manchester unitedi hər iki oyunda da 1-0 məğlub edir. Maraqlıdı ki, bu matçlar 2024 sezonunun psg ilə olan oyunlarının kopyasıdı. Juventus 1996-cı ilin finalında qalib gəldiyi Ajaxı 1-2 və 4-1 hesabı ilə darmadağın edir. Bu arada Ajax da 1994-95 çempionlar liqası çempionu idi. İzlədiyim ən yaxşı Ajax komandalarından biri idi. Milanı həm öz qruplarında 2 dəfə, həm də finalda keçmişdilər. Z kuşağı nə var bunda? Milan onsuzda zəifdi desə də, söhbət əfsanə milandan gedir.
Və 28 may 1997. Bavariyanın keçmiş evi Münhen olimpiya stadionu. Möllerin, kohlerin, riedlenin, chapuisatın və baş məşqçi ottmar hitzfeldin dortmundu deşamın, zidanın, vierinin, Del pieronun və əfsanəvi baş məşqçi, bundan 9 il sonra İtaliya milli komandasına dünya çempionluğu qazandıran marçello lippinin yuventusuna qarşı. Əlbəttə ki, keçən ilin çempionu Yuventus favorit idi. Amma 29-cu və 34-cü dəqiqədə euro 1996-da ingiltərənin xəyallarını puç edən Karl heinz riedle səhnəyə çıxdı. Yuventus şok olmuşdu. 1-ci dövrə belə bitdi. 2-ci dövrədə isə nələr oldu nələr. Zidanın dirəkdən dönən topu, vierinin əl ucbatından sayılmayan qolu və del pieronun əla daban qolu. Hesab 2-1 olmuşdu. Amma 70-ci dəqiqədə Chapuisatın əvəzinə meydana daxil olan və bütün karyerasını yalnız Borussiya dortmunda fəda edən Lars Ricken abimiz oyuna girdi. Və girəndən 16 saniyə sonra çempionlar liqası finallarının bəlkə də ən yaxşı qolunu vurdu. Yuventusun qapıçısı peruzzi çox öndə dayanırdı oyunlarda. Bunu görən möller pası Rickenə verir və Ricken xarüqə yaradır. 20 dəqiqə sonra isə oyun bitir. Və dortmund tarixinin ilk çl finalında qalib olur. Haşiyəyə çıxım: 2013-də bavariyaya uduzan dortmund da pis komanda deyildi. Sadəcə bəxtləri gətirmədi. Bu il isə Real madridlə işləri çox çətin olacaq. Çempionluq xəyaldır. 27 il öncə də xəyal idi amma bacardılar. Görək bu il necə olacaq.

Əfsanəvi fosforlu sarı forması ilə Dortmund komandası


Həmin o məşhur vuruş



Seremoniya





Bu da türkçə icmal

https://www.dailymotion.com/video/x60fuiv

tissot prx | texnologiya

Son illərin ən "xod" gedən qol saatı. Ölkəmiz standartları üçün baha olsa da 1000 dollardan ucuz olduğu üçün birinci dünya ölkələrində "affordable" seqmentinə daxil olur.


Tissot, saatın dizaynının 70-ci illərdə satdığı tissot seastar modelindən götürüldüyünü deyir.

Amma həmin seastar modelinin dizaynının da Audemars Piguet royal oak-dan ilhamlandığını hər kəs yaxşı bilir.

Saatın bilərziyi royal oak-da olduğu kimi inteqrasiya olunmuş bilərzikdi. Yəni bilərziyin saatın gövdəsinə birləşən birinci parçası gövdəyə inteqrasiya olununub və tam qatlanmır.

Elə bu səbəbdən də saatın ayaqdan-ayağa (lug to lug) uzunluğu xeyli böyükdü. Belə olan halda qol ölçünüz incədisə saatın bilərziyi qolunuzdan kənara "daşır".

Normalda 42-43 mmlik saatları rahatlıqla taxan mənim belə biləyimdə 40 mmlik versiyası böyük görünürdü. Ona görə alarkən taxıb yoxlamaq lazımdı.
Kvars versiyada sferblat sadə dizayndadı. Xəfif sunburst effekti var.

Mexaniki versiyada isə vafli dizaynına sahibdi

Saatla bağlı ən böyük müzakirə mövsuzu içindəki mexanizmdir. Powermatic 80 mexanizmi 80 saat enerji rezervi versə də mexanizmin bəzi detallarının plastik olması fikir ayrılığına səbəb olub. Bəziləri plastik detalların metal detallar kimi bir-birinə sürtünərkən yeyilmədiyini və buna görə uzunömürlü olduğunu deyir. Bəziləri də plastik detalların aztapılan olduğu üçün saatın təmirinin çox çətin olduğunu deyir.
Saatın populyar olmasına görə tonla fərqli rəngi və versiyası mövcuddu.
35 və 40 mm-lik kvars versiya

35 və 40 mm-lik mexaniki versiya

42 mm-lik mexaniki xronoqraf versiya


Və ən bərbad versiya olan digital versiya


Alternativi üçün (baxma: citizen tsuyosa)

ray ban | sağlamlıq

1936-cı ildə qurulmuş olub 1999-cu ildən etibarən luxottica'nın tərkibinə alınan, Verdiyin pulun son qəpiyinə kimi layiq olan,
aviator wayfarer və clubmaster seriaları ilə məşhurlaşmış amerika mərkəzli eynək şirkəti. bütün təbəqələrdən olan insanlarçün əlçatan olan azsaylı brendlərdən biridir. Bir milyarderin də gözündə görmək mümkündür, orta gəlirli insanın da.

Materialının premiumluğunu əlinə aldığın andaca hiss edilir. möhkəm, dözümlü olmasına baxmayaraq yüngül və keyfiyyətli materialdan olması sayəsində burunun üstündə gözəçarpan izlər qoymur və eynək taxdığını belə unutdurur adama. Lensləri modeldən asılı olaraq polikarbonat və ya mineral şüşədir. Onsuz da yetəri qədər pul verilir deyə, məncə, bir azca artıq ödəyib mineral şüşə olanı almaq daha məntiqlidir.

Almaq istəyənlər üçün texniki 1-2 detala deyinim. Yəqin ki, eynək taxan hər kəs "50/22/150" tipli yazıların çərçivə ölçüsü, burun hissənin genişliyi və sap uzunluğunu bildirdiyindən agahdır. Deyildisə də, artıq öyrənmiş oldu. ray-ban Modellərinə göz atarkən əlavə olaraq, əksər hallarda "g15" yazısını görmək mümkündür. G15 ray-ban'in 1937-dən bu yana istehsal etdiyi ən əsas şüşəsidir. G15-lə bərabər "b15" yazısını da görmək mümkündür. Bu kodlar şüşənin kodlarıdır. "g" hərfi "green", "b" hərfi "brown" sözündən gəlir, şüşənin rəngini bildirir. "15" rəqəmi isə lenslərin filter göstəricisidir. işığın 85%-ni bloklayıb 15%-ni buraxdığını göstərir. Təbii ki, bunlar standart (yəni sadəcə uv qorumalı) lenslərə aiddir, polarizə lenslərdə durum dəyişir.

Polarizənin də nə olduğunu bilməyənlər üçün qısaca izah edim. Polarizə qat gözün yorulmaması və daha aydın görüş üçün istifadə olunur. Ən əsas özəlliyi rəngləri daha kontrastlı, daha canlı verməsi və ən əsası da, yansımaları önləməsidir.

Yansıma deyərkən işığın qışda qarın, buzun, yayda asfaltın, maşınların, suyun üzərində yaratdığı bütün növ üfüqi olan parıltıları nəzərdə tutulur. Düzü, yuxarıdakı şəkildə bir az şişirdilib, ancaq məntiqi başa düşmək üçün yetərlidir. Bu arada, diqqət etdinizsə, bir əvvəlki cümlədə "üfüqi" sözünə xüsusi vurğu etdim. Çünki şaquli olan(məsələn, yandan və ya binaların şüşələrindən gələn) parıltıları önləmir. Əslində, polarizənin niyə belə işlədiyinin məntiqini mən də tam dəqiq bilmirəm* biri çıxıb bu barədə entri yazsa, əla olardı . Ancaq müqayisə olaraq fotoqrafiyadan anlayışlı şəxslərə polarizə lens filterləri üzərindən başa sala bilərəm. İstifadə edənlər bilir ki, bu filterlər lensin önünə taxılanda təkər kimi 360 dərəcə döndürmək olur. Duruma uyğun olaraq onu fırladıb fotosu çəkiləcək yeri polarizə edirik. Lakin gün eynəklərində şüşənin üzərinə əlavə vasitə taxılmayıb birbaşa olaraq şüşənin özünə çəkildiyindən sadəcə müəyyən limitli bir bucaq altında olan parıltıları önləyir. işığı yansıdan və gözü yoracaq olan parıltılar əksər hallarda qar, buz, qızmar günəş altındakı asfalt, maşınların və suların səthləridir, hansılar ki, yerə üfüqi şəkildə paraleldir, ona görə də eynəklərdə şaquli yox, üfüqi işığın qarşısını alacaq formada polarizə qat çəkilir. * nəsə elə bil çox qəliz oldu

Bir ray-ban Eynəyi seçərkən onun polarizə olub-olmamasını anlamaq isə çox bəsitdir. Bütün Ray-ban eynəklərinin sağ (öndən baxanda sol) şüşəsinin küncündə marka adı kimi "ray-ban" yazısı olur. Əgər eynək polarizədirsə, marka adının yanına bir də "p" hərfi qeyd olunur

və şüşənin üstündə standart olaraq "g-15" stikeri deyil də, "polarized" yazılı sticker olur.

Eyni zamanda kodlama olaraq da eynəyin sol sapının içərisində ən sonda rəqəm və "p" hərfi ilə işarələnir. Misalçün öz eynəyimdəki kod:

Eynəyin qutusunun içərisində çıxan təlimatda sapdakı son 2 rəqəm və hərfin eynəyin günəş radiasiyasına qarşı nə dərəcədə qorunma təmin etdiyini bildirdiyi qeyd oıunub:
0 - çox zəif
1 - zəif
2 - orta
3 - yüksək
4 - çox yüksək
"n" hərfi "normal", "p" hərfi də dediyimiz kimi "polarized" anlamına gəlir.

Reddit'dən tutmuş quora'ya, ordan da üzü türk forumlarına qədər saysız-hesabsız başlıq açılaraq soruşulan, hətta bakıdakı rəsmi satış yerlərində belə cavabı tam əminliklə verilə bilməyən bir suala tam rəsmi bir cavab vermiş olum. Məsələ belədir ki, insanlar eynək alarkən "uv400 yoxsa polarized?" seçiminə düşürlər. Hər zaman da sual yaranır ki, "görəsən, polarizə eynəklər həm də uv400-dür?". Özüm keçən ay araşdırma edəndə dəqiq cavab tapmadığım üçün şirkətin amerikadakı müştəri xidmətlərinə mail yazdım. Sağ olsunlar, gün ərzində də cavabladılar və buradan elan edirəm mən də -*
"bütün ray-ban eynəklər uv400 qorumalı şüşəyə sahibdir. mavi işığın böyük çoxluğunu, uv-a və uv-b kimi zərərli şüaların isə 100%-nin qarşısını alırlar. yəni polarizə olan ray-ban'lar həm də uv400-dür. Lakin özlərinin qeyd etdiyi bir əmmanı da deyim. Polarizə olan ray-ban eynəklər g-15 (və ya b-15) kodlu şüşəyə sahib olduqları deyilsə də, "texniki olaraq" 15 sayılmırlar. Çünki mail'də qeyd olunmuşdu ki polarizə olduğundan bu şüşə normal işığın 89%-ni bloklayır və 11%-ni keçirir. Bu da "texniki olaraq" şüşənin g-15 deyil də g-11 olmasına gətirib çıxarır.

Son olaraq, ümumən gün eynəyi almaq istəyənlərə eynəksiz gəzəndə gözləri sulanan biri kimi mənim tövsiyəm o olardı ki, mütləq şəkildə polarizə olan eynək alsınlar* polarizə ray-ban üçün əlavə 50$ ödəməlisiniz . Xüsusilə də maşın sürənlər, uzun yola çıxanlar üçün həyat qurtaran şeydir polarizə eynək. Çünki mən özüm sadəcə uv400 olan eynək taxanda davamlı şəkildə "eynəyin də var, niyə gözlərini qıyırsan?" deyirdilər. Bunu istifadə edəndən sonra anladım ki, problem polarizə olmamasında imiş: o yansımalar gözümü qamaşdırırmış. Həmçinin, 200, 300, 500 - hər nə qədərdirsə, pula qıyın, mütləq şəkildə eynək işinin içində olan markaları alın. Ray-ban olmasın, olsun persol, oakley, tom ford, prada və s. Əsas odur güvənilir brend olsun. Həm də ki, yazıda qeyd etdiyim 85-89% işığı bloklamaq məsələsi də gözünüzü qorxuzmasın. İllər Əvvəl 50-60 manatlıq poddelka eynək taxırdım, hansı ki bildiyin adi qara plastik idi, "gün eynəyi" adı altında qaraldırdı hər yeri. Kiminsə axşam vaxtı gün eynəyi taxdığını görəndə də qəribsəyirdim ki, kor kimi heç yeri görmədiyi halda bu niyə gözündən çıxarmayıb? Dünən başıma gələn bir hadisədən sonra indi anlayıram o insanları. Dünən axşam şəhərdə dostumla qarşılaşanda "hava qaralıb, gün eynəyi niyə taxmısan?" deyəndə ayıldım ki, eynəyimi dəyişməmişəm, gözümdə qalıb. İnsan kağız üstündə "89% işığı bloklayır" cümləsini görəndə elə bilir ki, hər yeri zil qaranlıq edəcək. Di gəl ki, digər şəffaf eynəyimdən tək fərqi ətrafı cüzi bir yaşıl filterlə göstərməsidir, hansı ki buna rəğmən əşyaların rənglərində və tonlarında bir qram dəyişiklik yoxdur, necədirlərsə elə də görünürlər. Amma bununla belə günəş və ümumiyyətlə, digər işıqlar insanın gözünü bir qram da yormur* türklər demiş, ohh, dünya varmış. İndi oturub illərdir niyə ağıl edib düz-əməlli bir gün eynəyi almayıb gözlərimə əziyyət vermişəm deyə heyifsilənirəm.

Yekun olaraq, Ortalıqda həddindən çox geydirmə ray-ban var. Əvvəllər original ilə fake arasındakı fərqi lazer ilə şüşəyə qazınmış "rb" loqosundan, kodlardan və s şeylərdən anlamaq asan idi, amma indi elə fake ray-ban'lar var ki, heç illərin optikaçısı belə ayırd edə bilmir hansı originaldı, hansı fake. Yuxarıda bir yazar hər gələnin gözündə ray-ban olduğunu deyib, ancaq demək olar 90%-i fake ray-ban'dır. Odur ki, rəsmi satış nöqtələrindən almaq lazımdır. Bakıda occi və 28 mall'dakı sunglasshut mağazalarını məsləhət görürəm. Əsas da sunglasshut. Çünki ray-ban şirkəti luxottica'nın tərkibindədir və sunglasshut da luxottica qrupun məhsullarını satan ən əsas mağazadır. Türkiyədən alınacaqsa, atasun optik və elə ordakı sunglasshut məsləhətdir. Amma məncə, ən yaxşısı ya amazon'da rəsmi ray-ban mağazından və ya elə sırf ray-ban'ın öz saytından almaq ən yaxşıdır. 10-15 gün gözlə, amma ən azından için rahat olsun ki, tamamilə original, keyfiyyətli və ömürlük bir eynək almış olacaqsan. Həm də ki, öz saytında digər yerlərdə olmayan hər cürə "option"ları görmək mümkündür. İstədiyin kimi çərçivə, şüşə rəngini, polarizə olub-olmamasını, hətta üzərinə lazerlə söz yazılmasını belə seçmək olur. Şəxsi zövqümcə elə ən yaxşısı, wayfarer modelini almaqdır. 70 illik klassikləşmiş dizayn elədir ki, hər tip üz quruluşuna, hətta eynək yaraşmayan insanlara belə yaraşır. Əslində, wayfarer özü öz içərisində "classic/ ease/ new/ folding/ mega" olaraq 5 tipə bölünür. Entri yetəri qədər uzun olduğundan model fərqlərinə girib daha da uzatmaq istəmədim. 2 ay elə didik-didik araşdırma elədim ki, bildiyin satış mütəxəssisinə çevrilmişəm :d. Odur ki, almaq fikrinə düşən olsa, heç çəkinmədən mesaj qutumu yaşıllandıra bilər, əlimdən gələn hər köməyi edə bilərəm.

1984-85 serie a sezonu | idman

Serie a tarixinin ən gözlənilməz sonla başa çatan sezonu. Ümumiyyətlə bu sezon bir çoxlarına görə "serie a-nın serie a olduğu illər" ifadəsinin ilk ilidir. Amma real yanaşsaq 1982-83 sezonundan, yəni Michel Platininin Yuventusa transferindən sonra hər şey möhtəşəm olmağa başlayır. Zatən Yuventusda Gaetano Scirea, Antonio cabrini, Marco Tardelli, ən yaxşı çempion ola bilməyən komanda olan 1982 Braziliyasını ağlar qoyan Paolo Rossi və gəlmiş keçmiş ən yaxşı qapıçılar siyahısında mənə görə ilk 3-lükdə olan Dino Zoff da var idi. Platini gələndən sonra olur konfet.
Amma gələk bu sezona. Əsas Komandaların vəziyyətini ayrı-ayrı yazmağa çalışacam.
Yuventus keçən sezonu çempion olaraq bitirmiş və ümumilikdə 21 çempionluğa çatmışdı. Yayda lazionun super ulduzu Bruno giordano ilə razılığa gəlsələr də, bruno sonradan astronomik maaş tələb edir və iş pozulur. Zatən bu sezon lazio da serie b-yə düşür. Bruno da növbəti sezon Napoliyə keçir. Amma bu sezon yuventusun işləri yaxşı getmir və ilk 5-likdən kənarda qalırlar. Buna baxmayaraq komandanın ulduzu olan və 1984-də Fransa ilə Avropa çempionu olmuş Platini 18 qolla sezonun bombardiri olur. Serie a-dan əli üzülən Yuventus fikrini çempionlar liqasının keçmiş adı olan Çempion klublar kuboku turnirinə verir. Heysel faciəsinin baş verdiyi finalda məhz Platininin penaltisi nəticəsində Liverpool üzərində qələbə ilə Avropanın böyüyü olurlar.
Sezonun Daha bir önəmli hadisəsi isə tarixin ən yaxşı oyunçusunun Barcelonadan Napoliyə transfer olunması idi. Bəziləri Maradonanın Barcelonada istəniləni vermədiyini düşünərək onun kaprizli olduğunu bildirir. Amma Barcelona - Maradona məsələsi tamam başqa söhbət mövzusudur. Çoxları Napolinin çempion olmağını gözləsələr də bu 3 il sonra baş verir. Komandanın ən yaxşısı Maradona olsa da təkbaşına Napolini çempion etməsi imkansız idi. Ətrafında yaxşı oyunçular yığılandan sonra o, tarix boyu şimallılar tərəfindən lağ edilən və ələ salınan Neapolu 2 dəfə İtaliyanın böyüyü etməyi bacarır.
Fiorentina isə 82 Braziliyasının əfsanə kapitanı və karyerasında sadəcə 1 sezon Avropada oynayan Socratesi transfer edir. Amma matçlarda istəniləni verə bilmir, məşq üsullarını bəyənmir, həddindən artıq siqaret çəkir və içki içir, məşqçilərlə dalaşır və sezon sonunda Braziliyaya qayıdır.
Roma 1982-83 sezonunu çempion bitirəndən sonra 1984 Çkk turnirində liverpoola penaltilər seriyası nəticəsində məğlub olur. Romanın əsas ulduzlarından biri yenə 82 Braziliyasının oyunçusu olan Falcao idi. Onun çkk finalında penaltini vurmaqdan imtina etməsi, sol dizindən zədələnməsi, komandanın onun üçün həddən artıq pul xərcləməsi Falcaonun da sezon sonunda Braziliyaya qayıtması ilə nəticələnir.
Demək olar ki, sezonun ən yaxşı heyətlərindən birinə sahib olan İnter isə o qədər yaxşı nəticələr əldə etmir və sonda 3-cü olur. Milan da eynilə qənaətbəxş çıxış etmir və sezonu 5-ci bitirir.
Gələk Çempion Hellas Veronaya. Bu hadisəni yalnız 2016-cı ildəki Leicester city çempionluğu ilə müqayisə eləmək olar. Belə nağıllar məncə bir də olmayacaq. Zatən Veronanın ilk və tək çempionluğudu. Bu "balaca" klubun çempionluğunda əsas rollar yayda transfer edilən alman Hans Peter briegel və danimarkalı preben elkjaer ilə birlikdə oyunun sistemini onların üzərinə quran baş məşqçi osvaldo Bagnoli olur. Qapıda da garella əfsanələr yaradır, amma sezon sonunda çempion olmaq üçün sağa sola pul xərcləyən (təbii ki, bunda siciliya mafiyasının da rolu böyükdür) Napoliyə keçir. Komandanın əsas qol maşını guiseppe Galderisi olur və ümumilikdə 11 qol vurur. Hellas verona ilk turda maradonalı Napolini 3-1 məğlub edir. Yuventusu ilk dövrədə 2-0, Romanı isə 1-0 la keçirlər. 2ci dövrədə isə hər ikisi ilə heç-heçə edirlər. İnter və milanla isə hər iki dövrədə matçlar heç-heçə bitir. Verona sezon boyunca sadəcə 2 dəfə məğlub olur. 15-ci turda avellinoya 2-1, 25-ci turda Torinoya 1-2. Ki Torino da bu sezonu əla keçirib sonda 2-ci olur. Ümumilikdə verona 30 oyuna (15 qələbə, 13 heç-heçə və 2 məğlubiyyət) 43 xal toplayır. 29 tur lider olurlar. Sadəcə 16-cı turda İnter 1 həftəlik lider olur. O dərəcədə əzmkar oynayırlar. Coppa Italiada isə 4/1-də İnterə uduzurlar. İnter yarımfinalda Milana, milan isə finalda Sampdoriaya məğlub olur.
Bir haşiyəyə də çıxmasam olmaz. Serie a tarixində məhz bu sezon bir ilk gerçəkləşir və bu sezondan sonra bir daha bunu etmirlər. Bura kimi hansı hakimin hansı oyunu idarə edəcəyi 3-5 gün qabaqcadan müəyyən olunurdu. Amma bu mövsüm məhz oyun günü püşk ilə hakimlər təyin edilir. Və Hellas verona çempion olur. Və bir daha bu üsul təkrarlanmır. Və verona kimi "balaca" komandalar bir daha çempion ola bilmir. İf you know, you know.
Son olaraq fantastik mövsümün ilk 5-liyi və bəzi səhnələr:

28 may 1997 b.dortmund - yuventus matçı | idman

marcus licinius crassus ★ wiki |

Qədim romada yaşamış, yaşadığı dövrdə Romanın ən zəngin adamı ünvanına sahib olan, Roma Respublikasını Roma İmpretorluğuna çevrilməsində böyük rol oynayan romalı siyasətçi və general. Marcus ümumiyyətlə o qədər zəngin ailədə doğulmamışdır. Yəni sərvəti ailədən gəlmir. Doğulduğu ailə royal ailə olmasına baxmayaraq, ortabab ailə idi. Marcus sərvətinin, demək olar, hamısını özü qazanmışdır. Qeyd edim ki, Marcusun bugünki pul ilə 20 milyard dəyərində sərvəti var idi.

Yuxarıda qeyd etdiyim ki, Marcus sərvətini öz bacarığı hesabına artırmışdır. Marcus ömrünün ilk illərində pul qazanmaq üçün fərqli bir yola əl atmışdı. Belə ki, Qədim Romada evlərin hamısı taxta və odundan idi. Buna görə Romada evlər tez-tez yanırdı. Bu zaman Qədim Romada dövlətin yanğınsöndürən sistemi yox idi. Marcus bundan istifadə edir və özünün yanğınsöndürən birliyini yaradır. Romada yanğın olan kimi Marcusun adamları ora gedir və yanan evin sahibinə deyirdilər ki, müəyyənləşdirilmiş pulu verin, yanğını söndürək. Sahiblər ya pul verib Marcusun adamlarının xidmətlərindən yararlanırdılar, ya da ki onların təklifini rədd edirdilər. Təklif rədd edildikdən sonra Marcusun adamları yanan evin yanından uzaqlaşmırdılar. Ev yanıb kül olandan sonra, onlar kül olmuş evin sahibinə Marcus Crassus adından pul təklif edərək həmin evin alınmasını təklif edirdilər. Sahiblər isə əksər hallarda təklif ilə razılaşır və evi Marcusa satırdılar. Bu yol ilə Marcus həm sərvət qazanırdı, həm də Romanın əksər evlərini ələ keçirirdi. Ələ keçirdiyi evi isə kirayəyə verirdi. Eyni zamanda qazandığı pullar ilə mədənlər satın alır və sərvətini birə beş artırır.

Marcus Crassus sərvəti ilə yanaşı hərbi uğurları ilə də tanınırdı. Belə ki, Roma spartakusun başçılığı ilə olan kölə üsyanını yatırtmaqda çətinlik çəkdiyini görə Marcusdan kömək istəyir. Marcus isə öz hesabına tutduğu adamlar və bütün xərclərini öz üzərinə götürdüyü ordu ilə Spartakusu məğlub edir.

Marcus Crassus karr döyüşündə Parfiya tərəfindən məğlubiyyətə düçar olur. Sərvəti ilə öyünən Marcus Crassus Parfiyalılar tərəfindən ağzına əridilmiş qızıl tökülərək öldürülür.

tissot prx | texnologiya

ray ban | sağlamlıq

1984-85 serie a sezonu | idman

red hot chili peppers | musiqi

kodak

1986 klivlend şar festivalı | tarix

(youtube: )

i̇qbal bano | musiqi

fonetik norma ★ wiki

keçməzdən əvvəl, Aşağıdakı yazıda Fonetik norma, Eynicinsli qoşasaitli və sözlərin yazılışı, sonu “Q” ilə bitən sözlərin qaydası, sonu “k” ilə bitən sözlərin qaydası, Qoşa yy samiti ilə yazılan sözlər, bir y samitilə yazılan sözlər, müxtəlifcinsli qoşasamitli sözlər haqqında məlumat var.

Ümumxalq dilində söz müxtəlif variantlarda işlənsə də, ədəbi dildə ancaq bir variantda tələffüz olunur və yazılır.
• Ədəbi dildə sözün tələffüz qaydası orfoepik norma adlanır. Azərbaycan ədəbi dilinin orfoepik norması orfoepik lüğətdə əks olunur.

• Ədəbi dildə sözün yazılış qaydası orfoqrafik norma adlanır. Orfoqrafik norma orfoqrafiya lüğətində əks olunur.


• Xüsusi isimlərin böyük, ümumi isimlərin kiçik hərflərlə yazılması, mürəkkəb sözlərdəki defis işarəsinin qoyulması, durğu işarələrinin istifadəsi orfoqrafik norma ilə müəyənləşir.


• Həm orfoepik, həm də orfoqrafik normalar dilin fonetik quruluşu ilə müəyyən edilir.


• Fonetik normada digər normalara nisbətən dəyişmə gec olur.


• Hər bir dildə, o cümlədən də Azərbaycan dilində bir sıra sözlərin tələffüzü ilə yazılışı arasında müəyyən fərqlər özünü göstərə bilir. Bu baxımdan dilimizdə elə sözlər vardır ki, onları tələffüz edildiyi kimi yazmaq, yaxud əksinə, yazıldığı kimi tələffüz etmək səhvdir. Məs.: [məx`təp] deyilir, məktəb yazılır, [ma:vin] deyilir, müavin yazılır və s. Deməli, fonetik norma iki şəkildə təzahür edir: düzgün yazı təzahürü – orfoqrafiya, düzgül tələffüz təzahürü – orfoepiya.


• əgər orfoepik, ya da ki, orfoqrafik norma pozulubsa, onda fonetik norma pozulmuş sayılır.


• durğu işarələrindən səhv istifadə orfoqrafik normanın pozuntusudur.

6-cı qaydanı bir az genişləndirim, yəni ümumi qaydasını yazım. Yuxarıdakı örnəklərdə, əslində, müxtəlifcinsli qoşasaitli sözlər əsasında formalaşır. Nədir bu müxtəlifcinsli qoşasaitli sözlər
Müxtəlif cinsli sait qoşalığında səsartımı, səsdüşümü, bəzən hətta səs dəyişməsi hadisələri baş verir. Bəzi sözlərin isə deyilişində və yazılışında heç bir fərq baş vermir. Müxtəlifcinsli sait qoşalığı sözün əvvəlində, ortasında və sonunda ola bilər.
a) Ai, əi, io, ea, aü, ia hərf birləşmələrinin işləndiyi sözlərdə -y samiti artırılır.
Məs.: ailə [a:yilə], Səidə [Səyidə], iaşə [iyaşə], bioloq [biyolok`], təbiət [təbiyət], teatr [tiyatr] və s. Bu cür sözlərdə səs artımı hadisəsi baş verir.
b) əa, üa, üə hərf birləşmələrinin işləndiyi sözlərdə isə birinci sait tələffüz olunmur, ikinci sait isə uzun tələffüz olunur. Məs.: səadət [sa:dət], müəyyən [mə:yyən], müəllim [mə:llim], müasir [ma:sir], və s. Belə sözlərdə səsdüşümü hadisəsi baş verir.

c) Qoşasaitli mürəkkəb sözlərdə də yanaşı gələn sait səslərdən birincisi tələffüzdə düşür. Məs.: xalaoğlu [xaloğlu], dayıoğlu [dayoğlu], bacıoğlu [bacoğlu], əliaçıq [əlaçıx] və s. Belə sözlərdə səsdüşümü hadisəsi baş versə də, uzun tələffüz olunan səs olmur.

d) Dilimizdə bəzi müxtəlifcinsli sait qoşalığı olan sözlər var ki, həmin sözlərdə tələffüz zamanı heç bir dəyişiklik olmur. məs.: aktual, memuar, qiraət, laos, xaos, seul, şüəra, bəraət, seans, mətbuat, sual, məcmuə, pauza, sauna, fauna, raund, şücaət, şüa, riayət və s.

hazır söz düşüb eynicinsli qoşasaitli sözlərin qaydalarını da yazım.

(kalin:Eynicinsli qoşasaitli sözlər)


Eynicinsli qoşasaitli sözlərdə saitlərdən ikisi birlikdə bir uzun sait kimi tələffüz edilir. Eyni sait qoşalığı sözün ortasında və sonunda işlənə bilər. Məsələn: təəccüb [tə:ccüb], təəssüf [tə:ssüf], əmtəə [əmtə:], bədii [bədi:] və s. Qoşa o saiti ilə işlənən. Məs.: zoologiya [za:logiya], kooperasiya [ka:perasiya] və s.


sonu cingiltili samitlə bitən sözlərin yazılışı və tələffüzü

əvvəlcə, cingiltili və kar samitləri müəyyən edək:
Samitlər səs tellərinin iştirakına görə iki növə bölünür:
1. Kar samitlər
2. Cingiltili samitlər
Kar samitlər təkcə küydən əmələ gəlir və onların tələffüzündə səs telləri iştirak etmir.
Cingiltili samitlərin tələffüzündə isə səs telləri iştirak edir və onlar küydən və avazdan ibarət olur.
Dilimizdəki cingiltili və kar samitlərin çoxu cütlük təşkil edir:

Cingiltili samitlər: b q v ğ d j z y g c l m n r
Kar samitlər: p k’ f x t ş s x’ k ç - - - - h
Müəyyən etdiyimizə görə keçək qaydaya sonu b,d,g,c samitləri ilə bitən sözlərdə tələffüz zamanı iki fərqli cəhət yaranır:
1) Yazıldığı kimi tələffüz olunur bu zaman həmin söz ya saitlə başlayan şəkilçi qəbul edir, ya da özündən sonra gələn söz saitlə başlayır. Məs.: corabı, tüfəngin, qılınc oynatmaq, palıd ağacı və s.
2) Həmin samitlərin kar qarşılığı kimi tələffüz olunur. Bu zaman həmin sözlər ya samitlə başlayan şəkilçi, ya da özündən sonra samitlə başlayan söz gəlir.
bu cür sözlər şəkilçisiz işləndikdə də, əsasən, kar tələffüz olunur.
məs.: bulud topası [bulut topası], buludlu [bulutdu], corab [corap] və s.

Sonu c samiti ilə bitən çoxhecalı sözlər ayrılıqda işləndikdə [ç] kimi tələffüz olunur: gənc [ç], ülgüc [ç] və s. Bu sözlərdən sonra d, l,t, s, n, z samitləri ilə başlanan şəkilçilər və ya sözlər gəldikdə isə əsasən, [ş] kimi tələffüz olunur. Məsələn: ağacdan - [ağaşdan], çəkicsiz - [çəkişsiz], ülgüc [ş] yarası çəkic [ş] səsi və s.

Sonu “z” samiti ilə bitən bəzi sözlər də kar tələffüz olunur. Məs.: yersiz cavab [yersis cavap], almaz [almas], palaz [palas] və s.
Bu arada, tələffüz zamanı dəyişikliyə uğrayan hərf orfoqram adlanır: kənd [kənt]


Sonu qoşa samitlə bitən təkhecalı sözlər.
Dilimizdə bəzi təkhecalı sözlər var ki, sonu iki samitlə bitir. Belə sözlər iki növə bolünür
1. Eynicinsli qoşasamitli sözlər;
2. Müxtəlifcinsliqoşasamitli sözlər.



Eynicinsli qoşasamitli təkhecalı sözlər
Eynicinsli qoşasamitli təkhecalı sözlər əsasən ərəb mənşəli sözlərdir. Məs.: haqq, sirr, fənn, xətt, həll, rədd, hiss, küll və s. Belə sözlərə samitlə başlanan şəkilçi artırdıqda son samit düşür. məs.: hədsiz, haqlı, sirli və s.
Qeyd: “hiss” və “küll” sözləri istisnadır. “Hiss” sözündə yalnız sifətin “sız” şəkilçisi artırıldıqda düşür: “hissiz” bu, vacib qeyddir. Unutmasanız, əla olar.

Rəsmxət,hüsnxət kimi mürəkkəb sözlərdə söz kökündəki samit səsin biri yazılır.

Mürəkkəb sözün tərkibində birinci işlənən belə sözlərdə şəkilçisiz qoşa samitlərin hər ikisi yazılır və mürəkkəb söz defislə yazılır. Həddi-büluğ (təzəlikcə dəyişdirilib unutmayın), haqq-hesab, haqq-nahaq və s.

Müxtəlifcinsli qoşasamitli təkhecalı sözlər

Müxtəlifcinsli qoşasamitli təkhecalı sözlərdə iki fərqli xüsusiyyət yaranır:
1. Samitlərdən ən azından birinin cingiltili olduğu belə sözlərdə tələffüz zamanı samitlərin arasına qapalı sait səs artırılır. Məs.: qəbz, əsr, əmr, zülm, nəbz, hüzn, həsr, üzv, həbs, kəsr, sədr, mətn, fəhm, sehr və s. Bu sözlərə samitlə başlayan şəkilçi artırıldıqda da səsartımı hadisəsi baş verir məs.: zülmkar [zülümkar], fəhmli [fəhimli] və s.

2. Sonu iki kar samitlə bitən sözlərə samitlə başlayan şəkilçi artırıldıqda ikincisi tələffüz olunmur. Məs.: dost-luq [doslux], neftçi [nefçi] və s.
ikinci variantda verilmiş qayda çox hecalı sözlərə də aiddir. Məs.: sərbəstlik [sərbəslix`], xoşbəxtlik [xoşbaxlıx`] və s. ümumiyyətlə, st, şt, ft hərf birləşmələri ilə bitən sözlərdən sonra samitlə başlayan şəkilçi gələrsə tələffüzdə, ikinci samit düşür.

Bəzi ikihecalı sözlər var ki, onların tələffüzü tək hecalı qoşasamitli sözlər kimi olsa da, yazılışında onlardan fərqlənir, yəni yazılışda qapalı sait olur. Həmin sözlər bunlardır: qəbir, qədir, eyib, ətir, zehin, izin, səbir, ömür, isim, cisim, nəsil, sətir, sinif, fəsil, fikir, şəkil, heyif, meyil, şeir, əsil və s.



Sonu “Q” ilə bitən sözlər.
Dilimizdə son səsi [x`] (yumuşaq y səsidir) və ya [ğ] kimi tələffüz olunan çoxhecalı sözlər q ilə yazılır. Söz şəkilçisiz tələffüz olunduqda q-x kimi tələffüz olunur. Məs.: qatıq [qatıx], qonaq [qonax], və s. bu cür sözlərə saitlə başlayan şəkilçilər artırıldıqda q-ğ əvəzlənməsi baş verir. Bu təkcə tələffüzdə deyil, həm də yazılışda da belədir. Məs.: ocağa, qonağın və s.

Sonu q ilə bitib [k`] (ka) kimi tələffüz olunan sözlər ərəb mənşəli sözlərdir. Həmin sözlər bunlardır: müttəfiq, ittifaq, nifaq, istintaq, şəfəq, üfüq, hüquq, eşq, əxlaq, vərəq, aşiq, natiq, irq və s. Belə sözlərə saitlə başlayan şəkilçi artırsaq, heç bir fərq olmaz. Məs.: aşiqi, natiqi, müttəfiqimiz və s. Buraya bəzi Avropa mənşəli sözlər də aiddir: dialo`q [k`], monoloq [k`].

Qeyd: sonu q ilə yazılan tək hecalı sözlərə də saitlə başlayan şəkilçi artırdıqda da əvəzlənmə baş vermir: xalq-ım, irq-i və s.


Sonu “k” ilə bitən sözlər
Son səsi [x`] kimi tələffüz olunan çoxhecalı milli sözlər [ke] ilə yazılır. Bu cür sözlər şəkilçisiz k ilə yazılır. Məs.: bilik [bilix`], külək [küləx`], ürək [ürəx`] və s. belə sözlərə saitlə başlayan söz və ya şəkilçi artırdıqda yazılışda k-y əvəzlənməsi baş verir. Məs.: biliyi, çörəyi, ürəyin, küləyi və s.
Qeyd: sonu k ilə bitən təkhecalı sözlərə saitlə başlayan söz və ya şəkilçi artırdıqda dəyişilmə olmur. Məs.: türk-ü, börk-ü, lək-in, və çox hecalı alınma sözlər üçün də keçərlidir. Məs.: malik-in, idrak-ı, iştirak-ımız, çərik-imiz, əmlak-ın, istehlak-ı və s. Istisna: mələyim.

Eynicinsli qoşasamitli sözlər
Qoşasamitli sözlərin yazılışı və tələffüzü
Qoşasamitli sözlər iki növə bölünür:1) Eynicinsli qoşasamitli sözlər. 2) Müxtəlifcinsli qoşasamitli sözlər.
Eynicinsli qoşasamitli sözlər özləri də iki qrupa bölünür: kar samitlərin qoşalığı və cingiltili samitlərin qoşalığı.
Kar samitlərdən qoşa kk, pp və tt samitləri ilə yazılan sözlərdə ikinci kar samit onun cingiltili qarşılığı kimi tələffüz olunur. Məs:hətta [hətda], əlbəttə [əlbətdə], guppultu [gupbultu] və s.
Kar samitlərdən qoşa ff, ss samitlərinin işləndiyi sözlərdə tələffüzdə heç bir fərq yaranmır. Məs: tələffüz [tələffüz].
Qoşa qq samitləri ilə yazılan sözlərdə birincisi kar qarşılığı kimi tələffüz olunur. Məs: rəqqas [rəkqas] ,saqqız [sakqız] və s.
Cingiltili samitlərdən qoşa bb, cc, dd, ll, mm, nn, rr, vv, zz, ff samitlərinin işləndiyi sözlərdə tələffüzdə heç bir fərq yaranmır. Məs: abbat [abbat], rəssam [rəssam], addım [addım], şəffaf [şəffaf] və s.
Qoşa yy samitləri ilə yazılan sözlərin bir çoxu bir y ilə deyilir. Məs: kəşfiyyat [kəşviyat], hissiyyat [hissiyat]və s.
Söz kökündə işlənən qoşa yy samitləri yazıldığı kimi də tələffüz olunur. Məs: səyyah, səyyad, qəyyum, səyyarə, təyyarə, Fəyyaz, Teyyub və s.

Müxtəlifcinsli qoşasamitli sözlər
1. Söz ortasında q samiti kar samitdən əvvəl gələrsə, tələffüzdə q-k` əvəzlənməsi baş verir. Məs:iqtidar [iktidar], təqsir [təksir] və s. Bu cür tələffüz olunan sözlər əsasən alınma sözlərdir.
2. Söz ortasında iki müxtəlif kar samit yanaşı gələrsə, adətən, ikincisi cingiltili tələffüz olunur. Məs: əski [əsgi], ustad [usdad] və s.
istisna: istintaq [istintak`]. Qeyd: alınma mənşəli –kar və -keş şəkilçilərindəki [k] səsi həmişə olduğu kimi tələffüz olunur.



3. Söz ortasında vt samit qoşalığı gələrsə, birinci samit kar qarşılığı kimi tələffüz olunur. Məs: avtomat [aftamat] ,avtobus [aftobus] və s.

4. k samiti iştənilən samit səsdən əvvəl gələrsə, adətən, tələffüzdə k-x` əvəzlənməsi baş verir. Məs:məktub [məx`tup], küləkli [küləx`li] və s.

5. Söz ortasında b,m samitlərindən əvvəl gələn n samiti [m] kimi tələffüz olunur. Məs:anbar [ambar], qənbər [qəmbər], zənbil[zəmbil], günbəz [gümbəz], sünbül [sümbül], şənbə [şəmbə] və s. Kombayn, kombinat, kömbə, pambıq sözləri m ilə yazılır.

6. Sonu ç ilə bitən sözlərə d, z, s, t, l, n samitləri ilə başlanan şəkilçi və ya söz gələrsə, tələffüzdə ç-ş əvəzlənməsi baş verir. Məs:qaçdı [qaşdı], heç nə [heş nə], üç dəfə [üş dəfə] və s.

7. Sözün ilk c samitindən sonra d, l, s, z samitləri gələrsə, c-j əvəzlənməsi baş verir. Məs:güclü [güjdü], səcdə [səjdə] və s.


Qoşa yy samitləri ilə yazılan sözlər
Məsuliyyət, əməliyyat, nəqliyyat, ətriyyat, təyyarə, qəyyum, Xəyyam, səyyah, səyyar, ədəbiyyat, mənəviyyat, riyaziyyat, hədiyyə, cərrahiyyə, xasiyyət, vəziyyət, əhəmiyyət, kəmiyyət, nailiyyət, cəmiyyət, şəxsiyyət, hakimiyyət, mülkiyyət, xüsusiyyət, məğlubiyyət, qalibiyyət, hürriyyət, xəfiyyə, niyyət, məğlubiyyət, müvəffəqiyyət, müəyyən, kəşfiyyat, xeyriyyə, bəşəriyyət, aidiyyət, ictimaiyyət, niyyət, bələdiyyə, ciddiyyət, cərrahiyyə, cinsiyyət, davamiyyət, ədliyyə, eyniyyət, fərziyyə, fəaliyyət, fəxriyyə, əziyyət, hal-qəziyyə, heysiyyət, ilahiyyat,irsiyyət, istiqlaliyyət, keyfiyyət, külliyyat, qabiliyyət, maliyyə, məhdudiyyət, mədəniyyət, mədhiyyə, məhrumiyyət, məşğuliyyət, məhkumiyyət, mənsubiyyət, məziyyət, məsuliyyət, məzuniyyət, müdiriyyət, muxtariyyət, mütləqiyyət, nəşriyyat, səciyyəvi, şəxsiyyət, vəsiyyət və s.
Bir y samiti ilə yazılan sözlər
Tövsiyə, saniyə , tərbiyə, məyus, təyin, akasiya, aksiya, Akademiya, alleqoriya, allergiya, laboratoriya, ambisiya, anarxiya, artilleriya, batareya, Bəxtiyar, coğrafiya, dekorasiya, diviziya, dizinteriya, ehtiyat, ehtiyac, federasiya, fiziologiya, filarmoniya, filologiya, fotoqrafiya, frazeologiya, haşiyə, heyət, imperiya, inteqrasiya, investisiya, inversiya, intonasiya, infeksiya, izolyasiya, kampaniya, kommersiya, koordinasiya, qvardiya, muğayat, orfoepiya, olimpiya, riayət, şayiə, təmayül və s.



Bir dənə də link qoyuram, istəyən olsa, girsin yazsın. Fonetik normaya dair 5 sualdır.

https://www.testbook.az/test/show/233/1/testler-azerbaycan-dili-x-sinif-26-fonetik-norma

cavab izahları aşağıdadır:

1) Fonetik normanın pozulduğu cümləni istəyir. Fonetik norma dedikdə ya yazılış səhv olacaq, ya durğu işarəsi, ya da ki transkripsiyada deyilişi səhv verilmiş olmalıdır.
biz A) variantına baxsaq, görərik ki, “desinlər” sözünü orfoepik tərzinə uyğun yazıblar. əslində, o “desinlər” olmalı idi. Yəni cavab, buna görə də “A)” variantıdır
2) Orfoepik norma deyiliş qaydasıdır. Bu sualın cavabını, əslində, “q-ğ” əvəzlənmə qaydasında demişdim. ərəb və fars mənşəli sözlər deyilişdə heç bir dəyişikliyə məruz qalmır. Yəni cavab “C)” variantıdır.
3) Yazılış qaydası. Bu, qaydadır və cavabını fonetik nomanın 2-ci bəndində vermişəm. Yəni cavab “A”dır.
4) Fonetik normanın pozulmadığı cümləni istəyir. Bu sualın səhv variantlarını düzgün edirəm, baxın:
“oynuyum” yox, “oynayım” olmalı idi, yəni a variantı səhvdir.
“nə” inkarlıq bağlayıcısı olan cümlədə inkar söz olmaz, yəni b variantı da səhvdir.
leyli və məcnun dırnaqsız yox, dırnaqla yazılmalıdır, yəni “leyli və məcnun” olmalı idi.
Sualın cavabı “C)”dir.

davide moscardelli | idman